Grou – Jaarlijks is er in april de bloemlegging bij het Van Sminia gedenkraam in de Doelhôftsjerke van Aldeboarn. Dit bijzondere gedenkraam is op 15 april 1948 door de zonen van burgemeester Van Baerdt van Sminia, Hobbe en Frans, onthuld ter nagedachtenis van hun vader. Jaarlijks worden op 4 mei de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog ook in Grou herdacht terwijl een dag later de bevrijding van Nederland op 5 mei 1945 gevierd wordt. Exact 75 jaar geleden op 5 mei 1944 werd de burgemeester van de toenmalige gemeente Utingeradeel in het gemeentehuis aan de Galemaleane te Akkrum gearresteerd. Naar nu blijkt is er van deze gebeurtenis een herdenkingsplaat gemaakt wat ook lange tijd in het gemeentehuis van Grou heeft gehangen.

Jonkheer Paul Marinus Van Baerdt van Sminia was burgemeester van de toenmalige gemeente Utingeradeel. Tijdens de oorlogsjaren hielp hij neergestorte geallieerde piloten het land uit te komen. Hiervoor is hij postuum onderscheiden door de Canadese regering.

Toen de burgemeester begin 1944 de reservesleutel van de cel in het gemeentehuis beschikbaar stelde, zodat verzetsman Sjerp de Vries kon vluchten werd hij verraden en opgepakt door de bezetter.

Deze vond in het gemeentehuis belastende informatie die de burgemeester in verband bracht met de pilotensmokkel. Van Baerdt van Sminia werd in de Leeuwarder gevangenis opgesloten. Het lokaal verzet bood aan om hem te bevrijden maar de burgemeester sloeg dit aanbod af uit angst voor represailles die aan onschuldigen het leven zouden kosten. Van Baerdt van Sminia werd, na eerst naar Kamp Amersfoort overgebracht te zijn, op transport gesteld naar kamp Neuengamme in Duitsland. Daar heeft hij vlektyfus opgelopen en is met anderen op een treintransport gezet naar Lubeck. De trein is daar niet aangekomen. Hij heeft om onverklaarbare reden een bocht gemaakt. Nabij Sandbostel (daar was geen station) is de trein gestopt en is onder andere de burgemeester doodgeschoten. Dat bericht is door het Rode Kruis aan de weduwe overgebracht. In Sandbostel is hij in een massagraf begraven. Na de oorlog en na onderzoek van de stoffelijke resten is hij herbegraven in het familiegraf te Oudkerk.

Het herdenkingsraam in glas en lood is te zien in de Doelhôftsjerke te Aldeboarn. Sinds 2006 is het een oorlogsmonument en als zodanig in 2011 geadopteerd door de beide Boarnster scholen. Er vindt jaarlijks een bloemlegging plaats door kinderen van groep acht van de beide scholen.

Herdenkingsplaat

Naast het raam is er ook een herdenkingsplaat die in het gemeentehuis in Akkrum hing. Die is na omzwervingen uiteindelijk in het Memorial Museum 40-45 van Gerrit Haagsma aan de Bordego in Aldeboarn terechtgekomen. Voorzitter Lykele van der Ven van de Aldheidskamer Aldeboarn weet hoe het daar is beland. “De Aldheidskamer heeft het werk in permanente bruikleen van het Historisch Centrum Leeuwarden (HCL) gekregen. Maar omdat er in de Aldheidskeamer geen ruimte was, wordt het na overleg met het HCL tentoongesteld in oorlogsmuseum Memorial van de heer Haagsma. Hij heeft een burgemeestershoek ingericht met een bureau met foto en documenten. Het schilderij is door Johan Groenestein als dank voor de opdracht van het raam, geschonken aan het toenmalig gemeentehuis in Akkrum. Na de gemeentelijke herindeling is het schilderij naar de kamer van de Boarnsterhim wethouder cultuur in Grou gegaan. Na de laatste herindeling zijn alle kunstobjecten van Boarnsterhim overgebracht naar het HCL in Leeuwarden. De herdenkingsplaat is op 15 april 2015 in permanente bruikleen aan  Aldeboarn  overgedragen. Het werk is aan ons overgedragen tijdens de jaarlijkse herdenking bij het raam.”

Tekst en symboliek bij herdenkingsplaat:

‘IN DIT GEBOUW WERKTE VANAF 1 AUGUSTUS 1934

BURGEMEESTER JHR. MR. P.M. VAN BAERDT VAN SMINIA

TOT HIJ HIER OP 5 MEI 1944

DOOR DE BEZETTERS WERD GEARRESTEERD.’

Schilderij – herdenkingsplaat van Joh. Groenestein:

In de Doelhôfkerk van Aldeboarn is een gedenkraam ter nagedachtenis aan burgemeester Jhr.Mr.Paul Marinus van Baerdt van Sminia. Dit raam is ontworpen door Joh. Groenestein (1919-1971).  Als student aan de Rijksacademie voor Beeldende Kunst te Amsterdam, won hij met zijn ontwerp de prijsvraag die was uitgeschreven door de hoogleraren Van den Berg en Campendonk.  Als dank dat hij het raam heeft mogen ontwerpen, heeft hij een schilderij gemaakt waarin dezelfde thematiek als die van het raam naar voren komt . Op de uitnodiging voor de onthulling op 15 april 1948 staat  onderstaande tekst :

De hoofdfiguur symboliseert het Nederlandse verzet en ook de persoon van Jhr. Mr. P.M. van Baerdt van Sminia. De beide vogels, die door deze figuur worden bevrijd, vertegenwoordigen het bevrijde Nederlandse volk, evenzeer echter de door Jhr. Van Sminia bevrijde gevangene. De roofvogels symboliseren de bezetter, terreur uitoefende en wraak nemende op  Jhr. van Sminia. Bomen en vee op de achtergrond duiden het Friese Landschap aan en wekken herinneringen aan Jhr. Van Sminia’s belangstelling voor de veeteelt.