lichtjeswandeling
Henk Brinkman

Lichtjeswandeling in Grou

/in , , , , /door

Grou – Op zaterdag 2 november organiseren de kerkelijke gemeentes in Grou wederom een Lichtjeswandeling ter nagedachtenis aan overleden dierbaren. Dit evenement biedt een respectvolle en laagdrempelige gelegenheid voor inwoners van Grou, Jirnsum en omgeving om samen stil te staan bij het verlies van hun geliefden.

Fakkels en lampions

De avond begint om 18.50 uur in de Doopsgezinde Kerk aan de Hoofdstraat 44, waar deelnemers een kaarsje ontvangen met een kaartje waarop ze de naam van hun dierbare kunnen schrijven. Om iets na 19.00 uur vertrekt de stille stoet met fakkels en lampions richting de Sint Piterkerk, via het Halbertsmaplein en de haven. Eenmaal aangekomen in de kerk kunnen deelnemers hun kaarsje aansteken en volgt er een kort programma met muziek, gedichten en zang.

Alle leeftijden

Het evenement staat open voor alle leeftijden, al wordt voor kinderen onder de 10 jaar aangeraden om alleen mee te lopen en een kaarsje aan te steken. Voor wie slecht ter been is, is het mogelijk om direct naar de Sint Piterkerk te gaan.

De Lichtjeswandeling is een initiatief van de Doopsgezinde Kerk en de Sint Piterkerk. Ook niet-gelovigen zijn van harte welkom om deel te nemen aan deze bijzondere herdenking.

Voor meer informatie, bezoek de website van de Sint Piterkerk.

Koereiger
Henk Brinkman

Koereiger verovert Nederland en ook gezien nabij Grou

/in , /door
Grou / Warten – De kans is groot dat je de laatste jaren al een aantal keer een Koereiger in Nederland hebt gezien. De soort heeft zich bij ons ontwikkeld van dwaalgast tot een echte jaarvogel. Fotograaf Henk Brinkman spotte dit jaar een exemplaar tussen Grou en Warten.

De Koereiger is een zeer mobiele soort. Met name buiten de broedtijd kan de soort enorme afstanden afleggen naar geschikt voedselgebied. Dankzij deze zwerflust is de Koereiger in de vorige eeuw begonnen aan een danige uitbreiding van het verspreidingsgebied. De soort heeft inmiddels ook in Nederland vaste voet aan de grond gekregen, met een recordaantal broedparen in 2024.

Kuddedier

De Koereiger is van oorsprong een Afrikaans-Aziatische soort. Van alle reigers is de Koereiger het minst aan water gebonden. De soort heeft de onderscheidende gewoonte om grote hoefdieren te volgen; regelmatig stappend, afgewisseld met uitvallen naar opvliegende insecten. Deze jachtwijze is effectiever in de buurt van een kudde dan wanneer de vogel alleen voedsel zoekt.

Atlantische Oceaan

In de jaren dertig van de twintigste eeuw stak de Koereiger zelfstandig de Atlantische Oceaan over. De eerste waarnemingen op het Amerikaanse continent werden nog afgedaan als mogelijk ontsnapte vogels, want de Koereiger wordt wereldwijd veel in gevangenschap gehouden. Echter in 1937 werd in Brits-Guiana een exemplaar verzameld waarvan vaststond dat deze van wilde herkomst was. Tien jaar later, in de periode 1947-1948, stelde de Nederlandse ornitholoog Haverschmidt vast dat de Koereiger in buurland Suriname al een gewone verschijning was geworden. De Koereiger profiteerde in Zuid-Amerika van nieuw ontstaan leefgebied: de kapvlaktes als gevolg van ontbossing.

Wereldveroveraar

De kolonisatie van Amerika verliep snel in alle windrichtingen. In 1953 werd voor het eerst een broedgeval vastgesteld in Florida en in 1962 in Ontario in Canada. In de loop van de jaren 60 en 70 bereikte de Koereiger Vuurland in het uiterste zuiden van Zuid-Amerika. Rond deze tijd begon ook de uitbreiding van het leefgebied in Europa. In de negentiende eeuw waren Europese broedgevallen nog uitsluitend voorbehouden aan Andalusië. In 1930 vestigde de soort zich in het zuiden van Portugal. In naoorlogse vogelgidsen stond de soort nog te boek als ‘broedvogel van Zuid-Spanje en Portugal’ met als toevoeging ‘dwaalgast in de rest van het Middellandse Zeegebied’. Maar daar kwam in hoog tempo verandering in.

Na een reeks mislukte broedpogingen vond in 1969 het eerste succesvolle broedgeval plaats in Frankrijk. In de Camargue brachten twee paren negen jongen groot. Tien jaar later – in 1979 – ging het alleen in de Camargue al om 323 broedparen. Door streng winterweer in januari 1985 zakte de prille populatie in tot 74 broedparen, maar ondanks dit dipje zette de groei in razend tempo door naar 3540 broedparen in 1996.

Uitbreiding

De Camargue diende als springplank voor de rest van het continent. Vanaf 1981 ging de soort ook elders in Frankrijk broeden en in 2014 telde de gehele Franse broedpopulatie al 12.000 paren. In 1985 maakte de Koereiger de overstap naar Sardinië en vandaar naar het vasteland van Italië, waar de soort inmiddels wijdverbreid voorkomt. Alle andere Middellandse Zeelanden volgden. In Europa is de Koereiger momenteel, na de Blauwe Reiger, de algemeenste reiger.

Ondersoort

De Koereiger breidde zich niet alleen uit vanaf het Afrikaanse continent, ook de populatie in Azië nam een vlucht. Het gaat hier om de ondersoort coromandus, die tegenwoordig ook wel als aparte soort wordt beschouwd; de Oostelijke Koereiger. Inmiddels komt de Koereiger voor op alle bewoonde continenten. In sommige landen is de reiger zo algemeen geworden dat deze beschouwd wordt als een plaagdier. De uitbreiding van de Koereiger wordt toegeschreven aan de wereldwijde uitbreiding en intensivering van de landbouw, met name het groeiend oppervlak agrarisch grasland en geïrrigeerde gewassen, zoals rijstvelden. Bovendien speelt temperatuur een belangrijke rol in het voorkomen van Koereigers. Opwarming van de aarde blijkt gunstig te zijn voor met name de noordwaartse uitbreiding van het verspreidingsgebied. Tegelijkertijd is op korte termijn een aantalsafname vastgesteld op het Iberisch schiereiland als gevolg van de droogte.

Hoe gaat het in Nederland?

In Nederland is, net als elders in de wereld, de verspreiding buiten de broedtijd veel ruimer. Met name in de nazomer kunnen Koereigers worden gezien in alle provincies, vooral in Laag-Nederland en het Rivierengebied. Soms komen groepen van tientallen individuen voor. Op een slaapplaats in Polder Jantjesplaat in de Biesbosch werden in september 2023 maximaal 63 exemplaren geteld. Tijdens slaapplaatstellingen van zilverreigers in oktober 2023 werden op 15 van 190 getelde slaapplaatsen ook Koereigers waargenomen.

Lange afstanden

Tijdens deze slaapplaatstellingen valt de grote mobiliteit van de soort op. De ene nacht kan een groep op de ene plek slapen, de volgende nacht ergens anders. Tussen 1 september en 31 maart werden op dertig verschillende slaapplaatsen één of meer Koereigers waargenomen (figuur 1). Dit maakt het lastig om een goede aantalsschatting te maken. Bovendien slaapt een deel van de Nederlandse vogels waarschijnlijk in België. Hier liggen enkele zeer grote slaapplaatsen van vele honderden Koereigers in De Blankaart en in de kleiputten van Wenduine. Laatstgenoemde ligt hemelsbreed slechts 21 kilometer vanaf de Nederlandse grens. Uit het oorspronkelijke leefgebied in Afrika zijn slaapvluchten bekend van wel zestig kilometer. In de Zeeuwse delta worden overdag veel meer Koereigers waargenomen dan tijdens slaapplaatstellingen en langs de kust bij Cadzand is slaaptrek waargenomen waarvan vermoed wordt dat de vogels van de slaapplaats in Wenduine komen.

Aantal Koereigers op de getelde zilverreigerslaapplaatsen in Nederland tussen 1 september 2023 en 31 maart 2024. Niet alle slaapplaatsen waren gelijktijdig in gebruik door Koereigers.
Figuur 1. Aantal Koereigers op de getelde zilverreigerslaapplaatsen in Nederland tussen 1 september 2023 en 31 maart 2024. Niet alle slaapplaatsen waren gelijktijdig in gebruik door Koereigers.

Eerste broedgevallen

De eerste broedpoging van de Koereiger in ons land was al in 1998 in De Wieden. Deze poging mislukte in de jongenfase. Nederland ligt op de uiterste noordgrens van het verspreidingsgebied van de Koereiger. Alleen in het Verenigd Koninkrijk, waar de soort sinds 2017 zeker broedt, zijn broedgevallen op dezelfde geografische hoogte vastgesteld. Pas in 2021 vond het eerste succesvolle broedgeval plaats en sindsdien broedt Koereiger jaarlijks in Nederland. In 2021 en 2022 werd door drie paren gebroed in De Wieden. In 2023 telde onze broedpopulatie vijf paren: in De Wieden (4) en op de Sasseplaat (1). In 2024 gaat het al om 29 tot 31 broedparen verdeeld over maar liefst zes kolonies (figuur 2).

De Koereiger blijkt een blijvertje in Nederland en het lijkt erop dat de grote aantalsexplosie die bekend is uit andere delen van de wereld in ons land op het punt staat te gebeuren.

Bron: Sovon Vogelonderzoek Nederland
Paralympiërs
Henk Brinkman

Rixt van der Horst met andere paralympiërs in het zonnetje gezet

/in , , , , /door

Grou / Beetsterzwaag – Op Landgoed Lauswolt zijn afgelopen donderdag acht (ex-) paralympiërs uit Fryslân in het zonnetje gezet door leerlingen van School Lyndensteyn en KC de Finne uit Beetsterzwaag. Ook Rixt van der Horst afkomstig uit Grou was hierbij aanwezig. Dit hadden ze niet alleen te danken aan hun bijzondere prestaties op de Paralympische Spelen, maar ook aan de maatschappelijke impact die zij met hun verhalen creëren.

Acht (ex-)paralympiërs met een boodschap voor de jeugd

In het zonnetje stonden: Liesette Bruinsma (zwemster), Tom Egberink (rolstoeltennisser), Joël de Jong (atleet), Rixt van der Horst (dressuuramazone), Alyda Norbuis (wielrenster), Stefan Boersma (voetbalkeeper), Gerrit Dijkstra (atleet) en Sygrid Groustra (wielrenster). Waarvan de eerste vier afgelopen zomer opgeteld elf medailles veroverden op de Paralympische Spelen in Parijs. Alle acht (ex-)paralympiërs brengen met hun prestaties én hun verhalen een boodschap over op de jeugd in Fryslân: je kunt meer dan je denkt en blijf strijden voor je dromen, ook als het even tegenzit.

Vragenvuur voor de paralympiërs 

Tijdens de feestelijke ochtend konden de leerlingen al hun vragen kwijt aan de paralympiërs. ‘Hoe kun je bijvoorbeeld whatsappen als je blind bent?’ Met dit vragenvuur over de praktische zaken van het leven met een beperking wisten de parasporters wel raad. Zo gaf Liesette Bruinsma haar ‘geheim’ prijs waardoor ze zo’n goede zwemster is: “It klinkt miskien simpel, mar ik ha wille yn alles wat ik doch en dat is myn geheime krêft”. 

Uitreiking Maatschappelijke Beker

Aan het einde van de ochtend werd de ‘Maatschappelijke Beker’ uitgereikt. Jorrit Volkers, voorzitter van Stichting FB Oranjewoud, lichtte de symboliek van deze beker toe: “De maatschappelijke beker staat enerzijds symbool voor wilskracht.  Als je ergens in gelooft en er voor gaat, dan is er enorm veel mogelijk. Zo ontspruit iedere ambitie tot resultaat. Anderzijds staan de beker – gemaakt door Tichelaar – en een oranje tulpenbol samen symbool voor het zaadje dat jullie met je verhalen planten bij de jonge luisteraars. Jullie maken daarmee echt het verschil”.

Meet & Greet-clinics op Friese basisscholen

De feestelijke bijeenkomst op Landgoed Lauswolt is niet de enige mogelijkheid voor leerlingen om met de sporthelden in contact te komen. Dankzij financiering van FB Oranjewoud organiseerde Sport Fryslân de afgelopen vier jaren 80 Meet & Greet-clinics op de Friese basisscholen. En de komende vier jaar komen daar nog eens 200 bij.

Tijdens zo’n Meet & Greet vertellen (ex-)paralympiërs in de klas hoe het topsportleven met een beperking eruitziet. Ze delen hun succesverhalen in de sport, maar delen ook vaardigheden en kennis die de sport hen geleerd heeft. Anne Jochum de Vries, directeur Sport Fryslân: “It is geweldich dat we mei dizze gearwurking al safolle clinics organisearje kinne. Sa’n Meet & Greet makket echt bliuwende yndruk op de learlingen. It helpt by it begripen fan minsken mei in beheining en draacht by oan it byld dat sporten en bewegen foar elkenien tagonklik is en bliuwe moat!”