Berichten

skûtsje Doarp Grou
Henk Brinkman

Age Veldboom over het nut van ‘ontknikken’ van skûtsjes

/in , , , , , /door

Skûtsjes, traditionele Friese zeilschepen die oorspronkelijk werden gebruikt voor vrachtvervoer, zijn bekend om hun platte bodem en hun wendbaarheid in de ondiepe wateren van Friesland. Een aantal skûtsjes binnen de SKS kreeg in het verleden een knik in de bodem, waarbij verwacht werd dat deze scheppen sneller zouden gaan varen. Door de nieuwe regels die in 2022 ingingen lijkt het erop dat de knik geen functie meer heeft.

In de studio

Age Veldboom aan het roer van een historisch schip. Foto: Henk Brinkman / Press4all

Op maandag 5 augustus zal Age Veldboom uit Oudega (Sm., bij Earnewâld) in Hilversum in de studio spreken met Bert Haandrikman over het knikken en ontknikken van skûtsjes. Vanwege de Olympische Spelen in Parijs is Bert Haandrikman dit jaar niet op locatie in Fryslân maar blijft hij in de studio bij NPO2 in Hilversum. Age Veldboom weet vanuit zijn rol bij het Skûtsjemuseum in Earnewâld alles over de historie van het skûtsjesilen. Hij is al jaren verbonden aan Omroep Max. “Naast dat ze iemand zochten met kennis over skûtsjesilen, willen ze ook graag iemand die goed Nederlands spreekt”, laat Veldboom weten. “Zelf ben ik ook voorstander van zo autentiek mogelijke skûtsjes. Al die veranderingen gaan mij te ver. Straks willen de schippers nog aluminium masten op hun schepen. Het is historisch cultureel erfgoed. Daarom ben ik iemand die tegengas geeft.”

SKS en IFKS

Historisch gezien waren skûtsjes een cruciaal onderdeel van de Friese economie, vooral in de 19e en vroege 20e eeuw. Ze werden gebruikt om turf, zand, en andere goederen door de smalle, ondiepe kanalen en meren van Friesland te vervoeren. Tegenwoordig hebben skûtsjes vooral een culturele en recreatieve waarde. Veel van deze schepen zijn gerestaureerd en worden gebruikt voor zeilwedstrijden, zoals de beroemde jaarlijkse SKS- (Sintrale Kommisje Skûtsjesilen) en IFKS- (Iepen Fryske Kampioenskippen Skûtsjesilen) wedstrijden.

Ontknikken

Het knikken of ontknikken kent geen historische grondslag. “Het is echt een ding van deze tijd”, verzekert Age Veldboom. Recentelijk is het gunstiger geworden om de knik weg te halen. Dit komt doordat de nieuwe formule voor het berekenen van het maximale zeiloppervlak is gekoppeld aan onder andere hoe diep het schip in het water ligt. Door het ontknikken wordt de waterlijn langer en komt het schip iets minder diep in het water te liggen. Dit resulteert in betere zeileigenschappen en maakt het mogelijk om een groter zeiloppervlak te gebruiken, wat de prestaties in wedstrijden verbetert. *


Skûtsje Doarp Grou en Earnewâld op het water bij Grou finishten als eerste en tweede tijdens de openingswestrijd van het SKS-Skûtsjesilen 2023. – Actief Media

Het is een ingreep die bij meerdere skûtsjes wordt toegepast: het ‘ontknikken’. Dit jaar is het skûtsje van Woudsend ‘Klaas van der Meulen’ onder handen genomen. De skûtsjes van Grou, Leeuwarden en Akkrum zijn dat skûtsje al voorgegaan. **

Het Skûtsje Journaal is van zaterdag 3 tot en met vrijdag 16 augustus 2024 (m.u.v. zondagen), rond 17.30 uur te zien op NPO 2.

Bron citaten *  **: Omrop Fryslân

pramenregatta
Henk Brinkman

Unieke zeilwedstrijd in Grou met historische Fryske preamen

/in , , , , /door

Grou – Prachtige historische pramen zeilden dinsdag weer in de wateren rondom Grou. De Pramenregatta van Rotaryclub Drachten de Wouden beleefde haar 19e succesvolle editie. Met deze historische zeilschepen wordt gestreden om de Pije Bokaal in het hart van Fryslân te Grou. Voor goede doelen, plezier en gezelligheid. 

De teams van bedrijven en organisaties komen uit Noord-Nederland, waaronder Groningen, de gemeente Smallingerland en zelfs eentje uit Harderwijk. Ze hebben zich ingeschreven voor de regatta om samen met medewerkers, klanten, leveranciers en andere relaties te strijden om de felbegeerde Pije Bokaal.

Fryske Preamen

Het bijzondere aan deze wedstrijd op het Grouster Pikmeer is dat er gezeild wordt met authentieke Fryske preamen. De prachtige platbodem vrachtscheepjes werden vroeger door de boeren in Friesland voor transport over water gebruikt. Volgens de uit Earnewâld afkomstige wedstrijdleider en schipper Age Veldboom zijn ze herkenbaar aan de dikke kont. Vandaag hoefden er geen melkbussen in vervoerd te worden, maar stapten in elke platbodem twaalf mensen. De deelnemende bedrijven huren een praam inclusief schipper en bemanningslid van leden van de vereniging De Fryske Boerepream.

Goede doelen

Twintig jaar geleden kreeg organisator Ab Borg het idee voor de regatta. “Ik hou van wedstrijdzeilen. Wij hebben toen de regatta georganiseerd en daar een goed doel bij gezocht. Dit jaar ondersteunen we meerdere goede doelen in Friesland met een totaalbedrag tussen de 1000 en 2000 euro.”