Een boek over ‘De avonturen van Lytse Jopie’ in Grou
Grou – Job Zwat die de eerste tien jaar van zijn leven in Grou woonde schreef in gedachten al jaren aan het verhaal. In toen nog Grouw met een w, beleefde Lytse Jopie zijn eerste tien levensjaren vol ontdekkingen rond het water en in de natuur. Het was een tijd doordrenkt van de pracht van de natuur, waarin hij al veel kennis over dieren vergaarde, nog voordat hij kon lezen of schrijven. “Ik wilde proberen te laten zien hoe ik ben geworden wie ik nu ben. Wilde het pas opschrijven als mijn vader dood was”, legt auteur Job Zwat nu woonachtig in Hengelo uit.
“Eigenlijk wilde en wil ik net als een Boeddhistische monnik opschrijven wat het leven mij heeft geleerd, opdat vooral mijn kleinkinderen, maar ook anderen, daar hun voordeel mee kunnen doen.” Dat resulteerde uiteindelijk in een 233 pagina tellend boek waarin hij terugkijkt op een tijd vol spelen en natuur die nu niet meer in Friesland vindbaar is.
Focussen
“Vijf jaar geleden was ik bij een boekpresentatie van Arnon Grunberg in mijn favoriete boekwinkel Broekhuis in Hengelo. Ik wilde hem vragen hoe hij het voor elkaar kreeg om alles wat hij dacht onder controle te houden. Tijdens de presentatie bedacht ik mij dat Arnon daar geen eerlijk en uitgebreid antwoord op zou geven. Dat de vraag te persoonlijk was en ik stelde de vraag: “Hoe krijg je het voor elkaar om een boek af te krijgen? Arnon antwoordde: ‘Focussen’. Dat schreef hij ook voor in het boek wat ik toen van hem kocht, over zijn relatie met zijn moeder, ‘Moedervlekken’. Dat was het concrete begin.”
Besef achteraf
“Toen ik met schrijven begon had ik nog het idee dat mijn jeugd al in de eerste tien jaar ernstig was verstoord door mijn vader. Tijdens het schrijven kwam ik er achter dat het minder erg was dan ik had gedacht. Ik kreeg meer oog voor de positieve kanten van mijn vader. “Zo trok ik met mijn vader de weilanden in en sprong hij met mij op zijn rug over slootjes. Ik ervoer de natuur, de vogels, de geluiden van het voorjaar. Niemand beseft meer hoe rijk de velden waren en alle vogels die er zaten te broeden” Pas later weet de nu Grutte Jopie hoe kostbaar die herinneringen zijn. “Als kind maakte ik paden in het riet, speelde ik bij de brug en herinner ik mij hoe er werd geschaatst bij het Theehuis en bij restaurant Oostergoo. De grote problemen met mijn vader waren van de daarop volgende tien jaar. Eigenlijk was het eerste decennium in Grou redelijk gelukkig, besef ik mij achteraf. Ongewild is het boek ook een soort cursus eierzoeken geworden. Mijn zus reageerde op deze uitspraak met: ‘En een cursus vissen.’ Want je ving toen binnen de kortste tijd zomaar een groot aantal vissen.”
Onleefbaar voor weidevogels
“Tussen het schrijven door moest ik ineens eerst een ander boekje schrijven: ‘Hoe onze weilanden onleefbaar werden voor de weidevogels’. Daarmee nam ik verantwoordelijkheid voor de toekomst van mijn kleinkinderen. Ik stuurde het vier jaar geleden toe aan alle nieuw gekozen Tweede Kamerleden. In een begeleidende persoonlijke brief vroeg ik hen hun verantwoording te nemen en de beschreven problemen op te lossen.”
Zongdagsrust
Tijdens ‘De avonturen van Lytse Jopie’ komen vele Friese gebruiken en tradities langs. Waaronder natuurlijk ook het skûtsjesilen. Job Zwat herinnert zich nog de skûtsjeschippers die in Grou aanmeerden om hun zondagsrust in acht te nemen. “Dan stond de turf tot op twee meter hoog opgestapeld en zag je nog net de schipper er bovenuit steken. In de tijd dat ze vast lagen in het ijs bonden de schippers hun schaatsen onder om aan wedstrijden elders in Friesland deel te nemen. Zo verdienden ze extra leefgeld”, aldus Job Zwat.
Tijdgeest
“Mensen van mijn leeftijd die in Grou zijn geboren zullen de plekken die ik beschrijf herkennen. Generatiegenoten zullen de tijdgeest (schillenboer, kolenboer en melkboer, allen met paard en wagen aan huis, het vervoer naar de trein, de manier waarop de huizen werden gebouwd, het boerenleven) herkennen. Generatiegenoten die het lazen zeggen dat het bij hen vergeten jeugdherinneringen boven bracht. Mijn kleinkinderen genieten van de kinderverhalen uit mijn jeugd die ik in het boek heb opgenomen. Om mijn moeder te eren heb ik ‘de Vries’ toegevoegd aan mijn naam.