Op zaterdag 15 april is het precies 78 jaar geleden dat Canadese troepen Leeuwarden bevrijdden en daarmee grote delen van Friesland. Om de herinnering hieraan levend te houden en door te geven aan de volgende generaties wordt die zaterdag in de Friese hoofdstad met een herdenkingsceremonie, de onthulling van een monument én de lancering van een lange-afstands-wandelroute stil gestaan bij ons leven in vrijheid.
Een delegatie van de Royal Canadian Dragoons, in actieve en inactieve dienst, is daarbij aanwezig en zal getuige zijn van de onthulling en adoptie van een ‘Vector of Memory’ door leerlingen van Openbare Basisschool IKC Aventurijn. Het gaat om een monumentale markering op de ‘Canadian Trail’ Fryslân, een lange-afstandswandelroute door de provincie in het spoor van de Canadese bevrijders, waaronder de Dragoons. Hun bijdrage aan de bevrijding van Leeuwarden en Friesland wordt hier verteld.
Vanaf 15 april maakt Friesland daarmee deel uit van het internationale wandelnetwerk van de Liberation Route Europe, door de Raad van Europa erkend als Culturele Route. Meer dan 10.000 kilometer aan wandelroutes langs musea, monumenten, begraafplaatsen en andere plekken in heel Europa herinneren aan de laatste fase van de Tweede Wereldoorlog. De ‘Canadian Trail’ volgt het spoor van de Canadese bevrijders door Nederland. In Fryslân gaat het om 250 kilometer, van De Blesse in het zuiden tot aan Lauwersmeer in het noorden van de provincie. Tal van gebeurtenissen vertellen onderweg het rijk geschakeerde bevrijdingsverhaal van Friesland en de rol van de Canadezen hierin. Het is voor het eerst dat op een dergelijk actieve manier het bevrijdingsverhaal van Friesland toegankelijk wordt voor jong en oud.
Loco-burgemeester Nathalie Kramers (Leeuwarden), gedeputeerde Avine Fokkens-Kelder (Fryslân), de voorzitters Matthieu Borsboom (vfonds) en Ed Kronenburg (Liberation Route Europe Foundation) zullen die dag ieder vanuit hun eigen betrokkenheid het belang onderstrepen om aan het herdenken en vieren van onze vrijheid, juist nu en op alle niveaus, relevant en betekenisvol invulling te blijven geven. Binnen de gemeente, in de provincie, maar ook nationaal en internationaal. Op weg naar ’80 Jaar Vrijheid’ biedt de ‘Canadian Trail’ Fryslân als onderdeel van het internationale wandelnetwerk van de Liberation Route Europe daar alle ruimte voor.
60 verhalen, 90 locaties, 10 rondwandelingen
In totaal gaat het op deze lange-afstands-wandelroute van 250 kilometer om meer dan 60 verhalen verbonden met meer dan 90 locaties. Niet alleen het militaire verhaal komt voorbij vanuit verschillende perspectieven en thematieken, maar ook de betrokkenheid van het verzet bij de bevrijding, de collaboratie, onderduik, opvang evacués, inzet van geheim agenten en ervaringen van gewone burgers, zoals het verhaal van Abe Lenstra. Met elkaar vertellen deze verhalen de geschiedenis van de bevrijding van Friesland. Aan het doorgaande routetraject is ook een tiental rondwandelingen verbonden, die als dag(deel)etappes te lopen zijn. De routeplanner opwww.liberationroute.com en de app van de Liberation Route Europe tonen alle routes en vertellen onderweg over historische plekken in tekst, beeld, op de kaart en zo nu en dan ook met een luisterverhaal. Met de routeplanner kunnen ook eigen wandelroutes worden uitgestippeld. Behalve met de app is de ‘Canadian Trail’ in Friesland ook te wandelen met het wandelknooppuntnetwerk van het ‘Wandelnetwerk Fryslân’.
Adopteer een Monument
Verspreid over de hele provincie markeren kleine (vloer) en middelgrote (muur) ‘Vectors of Memory’, herdenkingstekens ontworpen door de Amerikaanse architect Libeskind, de belangrijke gebeurtenissen op de ‘Canadian Trail’. Een grotere monumentale ‘Vector of Memory’ staat in Leeuwarden op het Groningerplein nabij Openbare Basisschool IKC Aventurijn, die zich erover ontfermd heeft door deze te adopteren en er jaarlijks met een groep leerlingen bij stil te staan. Het is de eerste ‘Vector of Memory’ die daarmee deel uitmaakt van het landelijke initiatief ‘Adopteer een monument’. Dit educatieproject van het Nationaal Comité 4 & 5 mei brengt de lokale oorlogsgeschiedenis voor kinderen tot leven: ze ontdekken het verhaal achter een oorlogsmonument in hun buurt. Ze leren wat herdenken is en waarom het belangrijk is om de verhalen uit de oorlog door te geven. Door zich te verdiepen in het verhaal achter hun monument en zelf een herdenking te organiseren raken leerlingen betrokken bij de geschiedenis. In dit geval dus die van de Royal Canadian Dragoons, die Leeuwarden en grote delen van Friesland hebben bevrijd.
Regionale samenwerking
De ‘Canadian Trail’ Fryslân met ‘Vectors of Memory’ is een initiatief van de Liberation Route Europe Foundation en bottom-up tot stand gekomen in samenwerking met het Fries Verzetsmuseum, historische verenigingen, musea, betrokken burgers, de toeristische marketingorganisaties, Recreatieschap Marrekrite en de historici Marre Sloots, Edwin Meinsma en Gosse Beerda. Het project wordt ondersteund door Provincie Fryslân, FB Oranjewoud, Stichting Friesland 1940 – 1945, vfonds en de negen betrokken gemeenten op de route.
